Nhà Nho coi tiền nong là thứ xấu, có thể làm hư chí quân tử, theo họ thì “Tiền tài như phấn thổ – Nhân nghĩa tựa thiên kim”, tức tiền bạc như bụi đất chỉ là vật thể bên ngoài, nhân nghĩa đáng giá ngàn vàng, đạo đức và lòng tốt mới là thứ đáng trân trọng và có giá trị thực sự trong cuộc sống.
Người xưa tin rằng Phúc đức quan trọng hơn tiền bạc, là tài sản vô giá. Họ giáo dục đạo đức và những bài học làm người. Có câu “Phú bất quá tam đại”, sự giàu có không thể tồn tại mãi mãi nếu không có nền tảng đạo đức, tri thức và quản lý hợp lý, giáo dục, truyền dạy giá trị sống đúng đắn và rèn luyện tinh thần trách nhiệm cho con cháu.
Họ cho rằng “dạy con hơn cho của”, tiền bạc có thể được tiêu hao, nhưng nếu có kiến thức, đạo đức và khả năng tự lập, chúng ta có thể tự xây dựng cuộc sống tốt đẹp mà không cần phải dựa vào tài sản kế thừa. Con không biết cách nắm giữ, của cải nhiều mấy cũng vô nghĩa.
Nhiều gia đình giàu có nhưng con cái không được giáo dục tốt, sống ỷ lại và tiêu dùng hoang phí, dẫn đến việc làm tài sản tiêu hao nhanh chóng. Để tránh làm hỏng con cháu cha mẹ không nên chỉ lo kiếm tiền mà bỏ quên việc giáo dục, dạy con biết lao động, biết trân trọng giá trị của tiền bạc, hướng dẫn cách xử lý, kỹ năng sống và khả năng tự thiết lập cho con.
Tóm lại, “dạy con hơn cho của” là giáo dục nhân cách cho con trẻ, đó mới là tài sản quan trọng nhất mà cha mẹ có thể trao lại cho con cái.
Người hữu duyên sẽ sử dụng tài sản một cách đúng đắn
Ví dụ, nhiều nhà giàu xưa không để lại tài sản cho con cháu mà dùng tiền để xây dựng, làm từ thiện, giúp đỡ người gặp khó khăn. Họ tin rằng tài sản sẽ được nhân rộng.
Họ quan niệm về “của thiên trả địa”, tài sản làm ra cũng là do trời ban thì rồi cũng sẽ quay về với đất. Tiền bạc có thể bị mất đi do thiên tai, chiến tranh, kinh tế suy thoái hoặc biến cố cá nhân.
Người xưa cho rằng vốn tài sản là vật chất bên ngoài cơ thể, không thể giữ mãi, nên thay vì chỉ tích lũy tài sản, hãy sống có đạo đức và biết chia sẻ. Sống lương thiện, giúp đỡ người khác, vì khi chết đi, chỉ có nhân đức là còn lại.
Tài sản không quan trọng bằng phúc đức truyền đời
Cuối cùng, người xưa quan niệm rằng điều quý giá nhất để lại cho con cháu không phải là tài sản, mà là phúc đức, danh tiếng và sự giáo dục. Ví như trong câu chuyện Lưu Bá Ôn để lại tiền cho người hữu duyên sau:
Lưu Bá Ôn, còn gọi Lưu Cơ, người Thanh Điền, Chiết Giang, là bậc quân sư khai quốc thời nhà Minh. Việc Lưu Bá Ôn giúp đỡ Chu Nguyên Chương bình thiên hạ, kiến lập nhà Minh và sau đó là đại dự ngôn “Thiêu Bính Ca”.
Vì Lưu Bá Ôn có công lớn và tài năng xuất chúng nên Chu Nguyên Chương thường ban thưởng cho ông bổng lộc, rừng núi và ruộng đất. Từ xa xưa, ở mỗi hình thức xã hội khác nhau con người đều sử dụng những phương pháp khác nhau để tích lũy của cải, nhưng Lưu Bá Ôn lại làm điều ngược lại. Ông không để lại tài sản cho con cháu đời sau như người khác mà dùng nhiều cách khác nhau để san sẻ tài sản mỗi khi nhận được phần thưởng.
Tại một huyện miền núi phía Đông tỉnh Chiết Giang, từ cuối thời nhà Minh người dân trên núi đã truyền tai nhau một câu chuyện nổi tiếng về việc Lưu Bá Ôn dùng ẩn ý trong thơ ca để giúp người hữu duyên lấy được tiền. Bài thơ này được khắc trên vách đá ven suối:
Lên năm dặm,
Xuống năm dặm,
Muốn có vàng bạc trong cầu tre.
Bên cạnh vách đá này có một cây cầu tre bắc qua suối, cách đó năm dặm ở thượng nguồn và hạ lưu đều có một ngôi làng, đối diện cầu dưới chân núi có một ngôi miếu rất nhỏ để người dân quanh đó đến thắp hương và cầu khấn. Nơi đây bao quanh bởi non xanh nước biếc và những con đường quanh co, một nơi rất vắng vẻ và yên bình.
Nhưng từ khi bài thơ của Lưu Bá Ôn lưu truyền trong dân gian, cây cầu tre này đã trở thành nơi tìm kiếm của những kẻ tham lam mộng tưởng. Cây cầu nhỏ bé này đã bị phá đi xây lại nhiều lần, trải qua bao mưa gió, khó khăn khiến vô số người hăng hái đến rồi thất vọng ra về.
Kỳ thực, người có thể gặp vận may đều là người có đại đức, đại trí đại huệ, hơn nữa như chúng ta đã biết, Lưu Bá Ôn là người có thể dự đoán tương lai, ông tuyệt đối sẽ không để tiền của mình rơi vào tay những kẻ tiểu nhân tham lam đó. Do vậy, việc nhiều người hăng hái đến rồi thất vọng ra về là điều dễ hiểu.
Vào một ngày, có một tú tài gia cảnh bần hàn nhưng tràn đầy lòng trung quân báo quốc. Trên đường vào kinh thi tình cờ đi qua nơi này, vì vội vã và đói khát, không có đồ ăn nên chàng ra suối rửa mặt và uống nước để xoa dịu cơn đói. Khi ngẩng đầu lên, chàng bỗng nhìn thấy bài thơ trên vách đá, trong lòng thấy hiếu kỳ, như đã hiểu ra điều gì, chàng quan sát xung quanh, khi nhìn thấy ngôi miếu nhỏ dưới chân núi, chàng chợt nhận ra bí mật của bài thơ.
Chàng lập tức sải bước đi về phía chùa, đến đại điện, sau khi dâng hương lễ Phật, chàng gặp trụ trì trong chùa và nói rằng bí mật bài thơ của Lưu Bá Ôn chính ở trong ngôi chùa này. Điều này khiến ai nấy đều rất sửng sốt, chàng giải thích: “Tre và nến đồng âm, quốc sư đã giấu bí mật trong bài thơ”.
Vị sư trụ trì cho kiểm tra chiếc cầu nến cổ nối giữa hai cây nến trên bàn thờ, cầu nến rất nặng, sau hàng trăm năm bị khói hương che phủ, không ai biết màu sắc ban đầu của nó. Sau khi các nhà sư lau chùi gần hai giờ đồng hồ, chiếc cầu nến đã lộ ra diện mạo, lấp lánh ánh vàng. Sự sắp xếp tỉ mỉ của Lưu Bá Ôn cuối cùng đã giúp bảo vật tìm được chủ nhân.
Sau này, vị tú tài đó thi đỗ, trở thành một vị quan thanh liêm bảo vệ công lý. Vào những năm cuối đời, chàng cũng học cách giúp đỡ hậu nhân của Lưu Bá Ôn. Chàng đã lập nên núi Trạng Nguyên tại quê hương của mình. Ở vùng núi này ai có hoàn cảnh khó khăn nếu thi đỗ trạng nguyên sẽ được thưởng ngọn núi đó.
Hãy nhìn Trung Quốc ngày nay, một mảng u ám bao trùm, tham quan xấu xa chồng chất, không từ thủ đoạn tranh giành tiền tài để lại cho thế hệ con cháu. Nhưng nên biết rằng, giàu có không thể quá ba đời, bởi vì muốn có tiền thì phải có đức để gánh vác tiền, giống như muốn có nước thì phải có bờ vai vững chắc để gánh nước.
Điều tốt nhất có thể để lại cho đời sau là đạo đức và trí tuệ, đó mới là nguồn của cải vô tận mà người ta dùng mãi không hết. Kiếm tiền phải biết quy tắc của kiếm tiền, cho tiền cũng phải hiểu đạo lý của cho tiền. Lưu Bá Ôn vừa là một nhà tiên tri vĩ đại, vừa là một cao nhân biết cách dùng tiền.
Mỹ Mỹ biên tập
Nguồn: https://vandieuhay.net/
